Απεικονιστικά καθοδηγούμενη Χειρουργική Σπονδυλικής Στήλης μέσω Ψηφιακού Νευροπλοηγητή (Neuronavigation Image-Guided Spinal Surgery

Η σύγχρονη εξέλιξη της χειρουργικής θεραπείας των παθήσεων της σπονδυλικής στήλης κατευθύνεται προς «ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές». Η χρήση των λεγόμενων ρομποτικών ή «απεικονιστικά καθοδηγούμενων συστημάτων» ή ψηφιακοί νευροπλοηγητές είναι ένα μεγάλο βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση καθώς παρέχουν μεγαλύτερη χειρουργική ακρίβεια, μικρότερη χειρουργική τομή, δυνατότητα προγραμματισμού του χειρουργείου σε συνθήκες «εικονικής πραγματικότητας», πιό σύντομο χρόνο χειρουργείου, μικρότερη παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο και ταχύτερη επιστροφή στην καθημερινή του ζωή ελαχιστοποιώντας τους κινδύνους επιπλοκών. Τέτοια συστήματα χρησιμοποιούνται τώρα στα οργανωμένα ιατρικά κέντρα σε όλο τον κόσμο.

Η χειρουργική ομάδα του BackCare (Δρ. Ι. Καρνέζης – Δρ. Π. Νομικός ) χρησιμοποιεί το πιο εξελιγμένο σύστημα νευροπλοήγησης σπονδυλικής στήλης (StealthStation Τreon Image-Guided System της εταιρείας Medtronic) στο Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ.

Συχνές Ερωτήσεις

Τι σημαίνει ρομποτική ή «απεικονιστικά καθοδηγούμενη» χειρουργική (image guided surgery);
Ολόκληρη η διαδικασία της ρομποτικής – «απεικονιστικά καθοδηγούμενης» χειρουργικής μέσω νευροπλοηγητή μπορεί εύκολα να συσχετιστεί ή να συγκριθεί με τα συστήματα GPS (Global Positioning System) που χρησιμοποιούνται ευρέως σε αυτοκίνητα, πλοία και αεροσκάφη σήμερα. Η κάμερα του συστήματος λειτουργεί όπως ο δορυφόρος που ανιχνεύει τα σήματα από τα οχήματα που είναι εξοπλισμένα με τις κατάλληλες συσκευές – δέκτες. Καθώς το όχημα κινείται ο δορυφόρος υπολογίζει τη θέση, μεταφέρει τις πληροφορίες στον υπολογιστή των οχημάτων, ο οποίος παρουσιάζει στη συνέχεια την κατεύθυνση που το όχημα κινείται. Όταν αυτός προγραμματιστεί καταλλήλως είναι σε θέση να δώσει συγκεκριμένες οδηγίες – κατευθύνσεις ως προς τον τρόπο με τον οποίο το όχημα συνιστάται να προχωρήσει.

Πως λειτουργεί ο νευροπλοηγητής στις επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης;

Ένα τρισδιάστατο μοντέλο της σπονδυλικής στήλης, το οποίο ανασυντίθεται από μία κοινή αξονική τομογραφία και μία απλή ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης είναι αναγκαία για την καθοδήγηση από τον νευροπλοηγητή. Με την επεξεργασία των πληροφοριών που παρέχονται η χειρουργική ομάδα είναι σε θέση να εκτελέσει το χειρουργείο εκ των προτέρων σε συνθήκες «εικονικής πραγματικότητας», έχοντας βεβαίως τη δυνατότητα να αλλάξει στάδια του χειρουργείου τα οποία δεν θεωρεί ικανοποιητικά μέχρι να προσχεδιάσει το «ιδανικό» χειρουργείο αποφεύγοντας «ευαίσθητα» γειτονικά ανατομικά στοιχεία τα οποία πρέπει να προστατευτούν. Πριν την έναρξη της χειρουργικής επέμβασης η τρισδιάστατη αξονική τομογραφία και οι απλές ακτινογραφίες προβάλλονται στην οθόνη του νευροπλοηγητή. Ακολουθεί η καταγραφή της θέσεως του ασθενούς στο χώρο κατά την οποία απλά συσχετίζονται οι πληροφορίες των απεικονίσεων με τη φυσική ανατομία της σπονδυλικής στήλης. Από εκεί πέρα ο χειρουργός έχει τη δυνατότητα σε πραγματικό χρόνο (real time) να

 

παρακολουθεί την εξέλιξη της επέμβασης στην οθόνη του νευροπλοηγητή, να ελέγχει τη θέση ανατομικών δομών, εργαλείων και υλικών, όπως διαυχενικές βίδες που χρησιμοποιούνται στις σπονδυλοδεσίες, να καθορίζει και να επιβεβαιώνει τα όρια όγκων νωτιαίου μυελού ή απλώς να εκτελεί το προσχεδιασμένο χειρουργείο.

Οι ελάχιστα παρεμβατικές τεχνικές αντιμετώπισης παθήσεων σπονδυλικής στήλης συνδέονται αναγκαία με μεγάλο χρόνο έκθεσης σε ακτινοβολία, η οποία είναι απαραίτητη για την καθοδήγηση των χειρουργικών εργαλείων. Ισχύει το ίδιο για την νευροπλοήγηση;
Όχι. Είναι γεγονός ότι ο χρόνος έκθεσης σε ακτινοβολία σε πολλά ελάχιστα παρεμβατικά χειρουργεία σπονδυλικής στήλης (διαδερμικές δισκεκτομές με laser ή ραδιοσυχνότητες, σπονδυλοδεσίες, τεχνικές TLIF και AxiaLIF) δεν είναι αμελητέος. Επίσης συνήθως αυτός δεν καταγράφεται κατά τη διάρκεια της επέμβασης, η οποία πολλές φορές διαρκεί πολλές ώρες, ενώ οι περισσότερες από αυτές εκτελούνται σε όλο και πιο νέους ασθενείς και σε περιοχές ιδιαίτερα ευαίσθητες στην ακτινοβολία, όπως γεννητικά όργανα ή θυρεοειδής αδένας. Κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων αυτών η χειρουργική ομάδα και όλοι οι παρευρισκόμενοι στο χειρουργείο χρησιμοποιούν προστατευτικό εξοπλισμό, όχι όμως ο ίδιος ο ασθενής. Το μεγάλο πλεονέκτημα του νευροπλοηγητή είναι ότι κατά τη διάρκεια της επέμβασης δεν χρειάζεται παρά μόνο μία απλή ακτινογραφία της σπονδυλικής στήλης, η οποία αποθηκεύεται στη μνήμη του συστήματος. Ανά πάσα στιγμή η χειρουργική ομάδα είναι σε θέση να τη χρησιμοποιήσει για την παροχή όλων των απαραίτητων πληροφοριών χωρίς καμμία έκθεση του ασθενούς σε ακτινοβολία.

Γιατί να ζητήσω από το χειρουργό μου να χρησιμοποιήσει ρομποτικό σύστημα νευροπλοήγησης; Πιο είναι το όφελος της χρήσης νευροπλοήγησης στις επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης;

Η ακρίβεια των μοντέρνων ρομποτικών συστημάτων νευροπλοήγησης είναι της τάξεως των 0,2-0,5 χιλιοστών. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται δραστικά ο κίνδυνος επιπλοκών από τραυματισμό νεύρων ή αγγείων καθώς παρά το ότι αυτά δεν είναι ορατά κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ο χειρουργός γνωρίζει με ακρίβεια τη θέση τους καθώς τα παρακολουθεί στην οθόνη του νευροπλοηγητή. Με τον ακριβή εντοπισμό της θέσεως της σπονδυλικής στήλης πριν από την τομή του δέρματος ο χειρουργός είναι σε θέση να περιορίσει σημαντικά το χειρουργικό τραύμα. Με αυτόν τον τρόπο η επέμβαση γίνεται με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο. Συνοπτικά τα σημαντικότερα οφέλη είναι η παρεχόμενη ασφάλεια, η μείωση του χειρουργικού τραύματος, η μείωση της απώλειας αίματος, η μείωση του χρόνου έκθεσης σε ακτινοβολία, η μείωση του χρόνου νοσηλείας και η μείωση του χρόνου επαναφοράς στις καθημερινές δραστηριότητες.

Υπάρχουν πολλών ειδών συστήματα νευροπλοήγησης;
Ναι. Στην αγορά βρίσκονται συστήματα πολλών εταιρειών. Τα συστήματα αυτά διαφοροποιούνται ως προς τις εφαρμογές και το λογισμικό τους. Τα περισσότερα από αυτά απευθύνονται αποκλειστικά για χρήση σε νευροχειρουργικές επεμβάσεις εγκεφάλου. Τα πιο προηγμένα από αυτά χρησιμοποιούνται και στη σπονδυλική στήλη. Η χειρουργική ομάδα του Backcare network (Δρ. Ι. Καρνέζης – Δρ. Π. Νομικός) χρησιμοποιεί το πιο εξελιγμένο σύστημα νευροπλοήγησης σπονδυλικής στήλης StealthStation Treon εταιρείας Medtronic Image-Guided System στο Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ.

Λειτουργεί το σύστημα νευροπλοήγησης ως ρομπότ; Θα εκτελέσει ο χειρουργός μου την επέμβαση;
Τα συστήματα ρομποτικής νευροπλοήγησης δεν είναι σχεδιασμένα να λειτουργούν ως «ρομπότ», με την έννοια που δίνουμε στον όρο αυτό στην καθημερινή μας ομλία. Ο χειρουργός ελέγχει και καθοδηγεί τα εργαλεία με τα χέρια του. Ρομποτικά εργαλεία συνδέονται με τα συστήματα αυτά αλλά σε κάθε περίπτωση αυτά εξαρτώνται από το χειρουργό, ο οποίος εκτελεί το χειρουργείο ενισχύοντας στο πολλαπλάσιο τις χειρουργικές του ικανότητες μέσω της καθοδήγησης από τον νευροπλοηγητή.